(Kabul) - De Afghaanse overheid moet ongeveer 400 vrouwen en meisjes vrij laten die in Afghanistan gevangen zitten wegens ‘schending van de goede zeden’. Dat meldt Human Rights Watch in een nieuw rapport dat vandaag verscheen.
De Verenigde Staten en andere donorlanden moeten de Afghaanse overheid onder leiding van president Hamid Karzai onder druk zetten om een eind te maken aan de onterechte gevangenschap van vrouwen en meisjes die juist slachtoffers van geweld zijn, in plaats van criminelen.
Het 120 pagina’s tellende rapport met de titel “‘I Had to Run Away’: Women and Girls Imprisoned for ‘Moral Crimes’ in Afghanistan,” is gebaseerd op 58 interviews in drie gevangenissen en drie jeugddetentiecentra met vrouwen en meisjes die worden beschuldigd van ‘schending van de goede zeden’. Bijna alle meisjes in jeugdgevangenissen in Afghanistan en de helft van alle vrouwen in Afghaanse gevangenissen zijn gearresteerd wegens schending van de goede zeden. Bij deze ‘misdrijven’ gaat het meestal om vluchten voor een onwettig, gedwongen huwelijk of huiselijk geweld. Sommige vrouwen en meisjes zijn veroordeeld voor zina, seks buiten het huwelijk, na te zijn verkracht of tot prostitutie te zijn gedwongen.
“Het is schokkend dat vrouwen en meisjes 10 jaar na de omverwerping van de Taliban nog steeds gevangen worden gezet omdat ze vluchten voor huiselijk geweld of voor een gedwongen huwelijk”, aldus Kenneth Roth, directeur van Human Rights Watch. “Niemand mag worden vastgezet wegens het vluchten voor een gevaarlijke situatie, zelfs als die zich in eigen huis afspeelt. President Karzai en de bondgenoten van Afghanistan moeten resoluut optreden om een eind te maken aan deze discriminerende praktijken.”
De val van het Taliban-regime in 2001 leek een nieuw tijdperk in te luiden voor vrouwenrechten. Er is ook veel verbeterd op het vlak van onderwijs, moedersterfte, werkgelegenheid en de rol van vrouwen in het openbare leven en bij de overheid. Toch is de opsluiting van vrouwen en meisjes wegens ‘schending van de goede zeden’ slechts één teken van de huidige, moeilijke situatie en de zorgwekkende toekomst van Afghaanse meisjes en vrouwen, nu de internationale gemeenschap zich steeds verder terugtrekt uit Afghanistan.
Human Rights Watch heeft gesproken met een groot aantal meisjes die gearresteerd werden nadat ze waren gevlucht voor een gedwongen huwelijk, en met vrouwen die op de vlucht waren geslagen voor gewelddadige echtgenoten en familieleden. Sommige van de vrouwen die Human Rights Watch heeft geïnterviewd vroegen de politie om hulp, maar werden in plaats daarvan gearresteerd.
‘Weglopen’ of zonder toestemming vluchten van huis is volgens het Afghaanse wetboek van strafrecht geen misdrijf, maar het Afghaanse Hooggerechtshof heeft zijn rechters opgedragen vluchtende vrouwen en meisjes wel als criminelen te behandelen. Zina is volgens Afghaans recht een misdrijf, waarop maximaal 15 jaar gevangenschap staat.
De vrouwen en meisjes die door Human Rights Watch zijn geïnterviewd beschreven de volgende vormen van geweld: gedwongen en minderjarige huwelijken, mishandeling, steekpartijen, verbrandingen, verkrachtingen, gedwongen prostitutie, ontvoering en bedreigingen van moord. In bijna geen enkel geval is onderzoek gedaan naar het geweld, laat staan dat vervolging of bestraffing volgde.
Eén vrouw, Parwana S. (niet haar echte naam), 19 jaar, vertelde Human Rights Watch dat ze was veroordeeld voor ‘weglopen’ nadat ze haar man en haar schoonmoeder was ontvlucht, die haar sloegen: “Ik zal proberen onafhankelijk te worden en van hem te scheiden. Ik haat het woord ‘echtgenoot’. Mijn lever is helemaal zwart geworden door mijn echtgenoot… Als ik van de gevangenis en alles [wat me zou overkomen] had geweten, dan was ik gewoon in de rivier gesprongen en had ik zelfmoord gepleegd.”
Human Rights Watch stelt dat vrouwen en meisjes die van ‘schending van de goede zeden’ worden beschuldigd, te maken hebben met een rechtssysteem dat hen bij elke stap tegenwerkt. De politie kan hen op basis van een klacht van een echtgenoot of familielid al arresteren. Aanklagers negeren bewijzen die aantonen dat de vrouwen onschuldig zijn. Rechters veroordelen vaak alleen op basis van ‘bekentenissen’ die bij afwezigheid van een advocaat zijn gedaan en die zijn ‘ondertekend’ zonder te zijn voorgelezen aan vrouwen die niet kunnen lezen of schrijven. Na hun veroordeling moeten deze vrouwen vaak een lange gevangenisstraf ondergaan, soms meer dan 10 jaar.
“Rechtbanken sturen vrouwen naar de gevangenis voor dubieuze ‘misdrijven’, terwijl de echte criminelen – de daders – vrijuit gaan”, aldus Roth. “Zelfs bij de vreselijkste vormen van geweld tegen vrouwen halen aanklagers slechts hun schouders op, ondanks het feit dat er wetten zijn die geweld tegen vrouwen strafbaar stellen.”
Volgens Human Rights Watch is de onterechte vervolging wegens ‘schending van de goede zeden’ voor veel meer vrouwen van belang dan de ongeveer 400 vrouwen en meisjes die nu in de gevangenis of in voorarrest zitten. Iedere keer dat een vrouw of meisje een gedwongen huwelijk of huiselijk geweld ontvlucht om vervolgens achter de tralies te belanden, krijgen andere slachtoffers van geweld de boodschap dat je niet bij de overheid moet aankloppen voor hulp, aangezien die je eerder straft dan redt.
Het lot van vrouwen die slachtoffer zijn van huiselijk geweld wordt nog verergerd door achterhaalde scheidingswetten die mannen het recht geven zich simpelweg gescheiden te verklaren, terwijl het voor vrouwen extreem lastig is om te scheiden, aldus Human Rights Watch. De Afghaanse regering heeft in 2007 met het nationaal actieplan voor vrouwen in Afghanistan beloofd deze wetten te hervormen. Een commissie van deskundigen stelde een nieuwe gezinswet op, die de rechten van vrouwen zou moeten verbeteren. Deze nieuwe wet wordt echter sinds 2010 door de regering geblokkeerd en het ziet er niet naar uit dat hij zal worden aangenomen.
“Het is hoog tijd dat Afghanistan zijn beloftes nakomt om wetten die Afghaanse vrouwen tot tweederangsburgers maken, te herzien”, aldus Roth. “Wetten die vrouwen dwingen slachtoffer te blijven van mishandeling omdat ze niet mogen scheiden zijn niet alleen achterhaald, maar ook wreed.”
Door vast te houden aan discriminerende wetten en door in zaken van ‘schending van de goede zeden’ niets te doen aan een gebrek aan een goede procesvoering en een eerlijke rechtsgang, handelt Afghanistan in strijd met zijn verplichtingen uit hoofde van internationale mensenrechtenverdragen. Groepen deskundigen en speciale rapporteurs van de Verenigde Naties hebben opgeroepen de Afghaanse wetten inzake ‘schending van de goede zeden’ af te schaffen. De speciale VN-rapporteur voor geweld tegen vrouwen heeft Afghanistan opgeroepen “wetten af te schaffen die vrouwen en meisjes discrimineren en die leiden tot gevangenschap en tot wrede, onmenselijke en onterende bestraffing”. Het VN-Comité inzake de rechten van het kind heeft Afghanistan nadrukkelijk verzocht “zogenoemde schending van de goede zeden als misdrijf te verwijderen en kinderen die op basis hiervan vastzitten, vrij te laten”.
“De Afghaanse overheid en haar internationale partners moeten onmiddellijk maatregelen nemen om de rechten van vrouwen te beschermen en een terugval te voorkomen”, aldus Roth. “President Karzai, de Verenigde Staten en anderen moeten eindelijk waarmaken wat zij Afghaanse vrouwen tien jaar geleden hebben beloofd, door een eind te maken aan gevangenschap op grond van ‘schending van de goede zeden’ en door hun beloofde steun voor vrouwenrechten in de praktijk te brengen.”
