<<previous  |  index

Öneriler

Son 20 yılda güvenlik güçleri ve PKK tarafından verilen zarar, yapılan yerinden etmeler ve haksızlıklar, herhangi bir adil tazminat girişimini imkansiz kılacak kadar büyük. 2005 yılındaki uygulanış tarzı ile bile Tazminat Yasası göçe zorlanan insanlara güvenilir bir çözüm sunamadı, ama AİHM’deki İçyer kararından bu yana, yasa hızla daha da işlevsiz hale geldi.

Orijinal tanımı açısından ele alındığında Tazminat Yasası, yaratıcı ve adil bir girişimdi. Dünyanın başka yerlerindeki çatışma-sonrası yeniden yapılanma mekanizmaları genellikle yerinden edilenlere ya yetersiz tazminat sağladı ya da hiç tazminat sağlamadı. Türkiye’nin Tazminat Yasası, gelecekte dünyanın başka yerlerinde oluşacak benzer süreçlere örnek ve standart oluşturabilecek bir kapasiteye sahip. Yasa, Türkiye’nin üye olduğu Avrupa Konseyi’nin bir parçası olan AİHM’den büyük oranda etkilenmişti. İsteksiz memurların, yerinden edilenler için yaratıcı bir düzenlemeyi gözardı etmeleri ve adil olmayan, kısıtlayıcı ve tutarsız bir sistemi yürütmek için AİHM’in bir kararını kullanmaları devam ederse, büyük bir haksızlık yapılmış olacak.

İnsan Hakları İzleme Örgütü, Türk hükümetine şu önerileri sunuyor:

• çalışma yöntemleri ve yaptıkları ödemelerin seviyesi araştırılırken, zarar tespit komisyonlarının çalışmaları derhal durdurulmalı
• her hane için, her aile ferdi başına, yerinden edildikleri yıl üzerinden hesaplanacak bir ödeme yöntemine geçilmesi ve bu sabit tutar seçeneğini kullanmak istemeyenlerin bu yöntemin dışında kalabilmelerine imkan verecek yasal düzenlemeler yapılması üzerinde düşünmeli.
• 12 yıl boyunca yerinden edilmiş ortalama bir ailenin; ilk olarak Batman’da uygulanan ve yaygın olarak duyurulan ve AİHM tarafından Türkiye’de göçe zorlananlar için hükmedilen ortalama rakam olan 50.000 YTL (33.500 $)’den az tazminat almamasının sağlanmalı.

Bu arada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Avrupa Konseyi de İçyer kararının etkileri hakkında daha fazla bilgi toplamalı. Mahkeme, zarar tespit komisyonlarının hızla kötüleşen performansı ışığında kararını gözden geçirmeyi düşünmeli.

Avrupa Birliği, Tazminat Yasası’nın nasıl uygulandığını yakından takip ederek raporlamayı sürdürmeli ve İçyer kararının yol açtığı sorunları, Türk hükümeti, Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nezdinde gündeme getirmek için otoritesini kullanmalı.