(New York) - Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nhận định trong bản Phúc trình toàn cầu 2022 của mình rằng trong năm 2021 chính quyền Việt Nam trừng phạt một cách có hệ thống đối với các nhà hoạt động dám thách thức hiện trạng. Trong một năm nặng trĩu với dịch Covid-19, Đại hội Đảng Cộng sản lần thứ 13 vào tháng Giêng, cuộc bầu cử toàn quốc vào tháng Năm, nhà cầm quyền đã tống giam ít nhất là 63 người vì bày tỏ chính kiến hoặc tham gia các nhóm bị coi là chống chính quyền, trong số đó có nhiều người đã và đang phải nhận các bản án rất nặng nề sau các phiên xử bất công.
“Chính quyền Việt Nam núp bóng đại dịch Covid-19 để tiến hành đàn áp nặng tay đối với các hoạt động ôn hòa nên đa phần không bị nhận biết từ bên ngoài Việt Nam,” ông Phil Robertson, Phó Giám đốc Ban Á Châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Dường như chính quyền muốn xóa sổ phong trào bất đồng chính kiến đang lớn mạnh bằng các án tù khốc hại trước khi thế giới nối lại sự chú ý.”
Trong Phúc trình Toàn cầu 2022 dài 752 trang, là ấn bản lần thứ 31, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền đánh giá việc thực hành nhân quyền trên gần 100 quốc gia. Giám đốc Điều hành Kenneth Roth đặt vấn đề ngược lại với ý kiến chung cho rằng thể chế chuyên quyền đang có xu hướng gia tăng. Trong thời gian gần đây, lần lượt diễn ra ở nhiều quốc gia khác nhau, hiện tượng rất đông người xuống đường, bất chấp các nguy cơ bị bắt hay bị bắn đã cho thấy sức hấp dẫn của thể chế dân chủ vẫn còn mạnh mẽ. Trong khi đó, các chế độ chuyên quyền thấy việc chi phối bầu cử theo ý mình càng ngày càng khó khăn hơn. Tuy nhiên, ông cũng nói rằng, các nhà lãnh đạo dân chủ phải làm tốt hơn các nhiệm vụ của mình như giải quyết các vấn đề trong nước và toàn cầu, và bảo đảm rằng thể chế dân chủ mang lại được những lợi ích đã hứa hẹn.
Chính quyền Việt Nam hạn chế nghiêm trọng các quyền dân sự và chính trị cơ bản, trong đó có các quyền tự do biểu đạt, ngôn luận, thông tin, lập hội và nhóm họp ôn hòa, cũng như quyền tự do tôn giáo và tín ngưỡng. Việt Nam không có báo chí tự do hay độc lập. Chính quyền không cho phép thành lập các đảng chính trị hoặc các tổ chức nhân quyền độc lập, và can thiệp ngang nhiên vào việc điều hành tất cả các định chế tôn giáo.
Những người công khai phê phán chính quyền hay lãnh đạo Đảng Cộng sản trên mạng xã hội thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ bị sách nhiễu, đe dọa, theo dõi gắt gao, cản trở quyền tự do đi lại, bị hành hung thân thể và bắt giữ. Sau khi bị bắt vì thực hiện các quyền của mình, họ phải đối mặt với nguy cơ bị thẩm vấn thô bạo, bị tạm giam trong thời gian dài mà không được tiếp xúc với luật sư hay gia đình, rồi bị các tòa án do chính trị chi phối đưa ra các án tù càng ngày càng nặng nề.
Vào tháng Giêng, ba thành viên của Hội Nhà báo Việt Nam Độc lập – Phạm Chí Dũng, Nguyễn Tường Thụy và Lê Hữu Minh Tuấn – bị xử có tội và kết án từ 11 đến 15 năm tù. Vào tháng Năm, một tòa án xử nhà hoạt động vì quyền lợi đất đai Cấn Thị Thêu và con trai bà, Trịnh Bá Tư, cộng tác viên của Nhà Xuất bản Tự do, mỗi người tám năm tù, và vào tháng Bảy, nhà văn Phạm Chí Thành bị xử năm năm rưỡi tù giam. Tháng Mười, một tòa án ở Cần Thơ kết tội và xử án năm thành viên Báo Sạch – Trương Châu Hữu Danh, Đoàn Kiên Giang, Lê Thế Thắng, Nguyễn Phước Trung Bảo và Nguyễn Thanh Nhã – từ hai đến bốn năm rưỡi tù giam. Vào tháng Mười hai, các tòa án xử blogger nổi tiếng Phạm Đoan Trang chín năm tù giam, các nhà hoạt động vì quyền lợi đất đai Trịnh Bá Phương 10 năm tù giam và Nguyễn Thị Tâm sáu năm tù giam, nhà vận động dân chủ Đỗ Nam Trung 10 năm tù giam, và ứng cử viên chính trị độc lập Lê Trọng Hùng năm năm tù giam. Tất cả những người này đều bị cáo buộc tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 117 (hoặc điều 88), hoặc tội lợi dụng quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước theo điều 331 của bộ luật hình sự.
“Các nhà tài trợ quốc tế của Việt Nam cần thôi ngoảnh mặt làm ngơ trước hồ sơ nhân quyền tồi tệ của chính quyền Việt Nam và gây sức ép với giới lãnh đạo nước này để chấm dứt việc người dân Việt Nam phải chịu đựng nhiều hơn nữa,” ông Robertson nói.
