(Bangkok) – Hôm nay, Tổ chức Theo dõi Nhân quyền phát biểu rằng nhà cầm quyền Việt Nam cần ngay lập tức hủy bỏ mọi cáo buộc và phóng thích nhà vận động dân chủ Phan Vân Bách.
Công an Hà Nội bắt giữ Phan Vân Bách, 49 tuổi, vào ngày 29 tháng Mười hai năm 2023 vì các bài đăng trên Facebook của ông, và cáo buộc ông tội tuyên truyền chống nhà nước theo điều 117 của bộ luật hình sự. Một tòa án ở Hà Nội dự kiến sẽ xét xử vụ án của ông vào ngày 16 tháng Chín năm 2024. Nếu bị kết luận có tội, Phan Vân Bách phải đối mặt với bản án lên tới 12 năm tù.
“Phan Vân Bách là nạn nhân mới nhất của đợt đàn áp thẳng tay vẫn đang tiếp diễn của chính quyền Việt Nam nhằm vào tất cả những người bất đồng chính kiến,” bà Patricia Gossman, Phó Giám đốc Ban Á châu của Tổ chức Theo dõi Nhân quyền nói. “Danh sách người Việt bị giam giữ vì nói lên ý nghĩ của mình vẫn ngày một dài thêm trong khi các đối tác thương mại của Việt Nam đang làm ngơ trước những vi phạm nhân quyền có hệ thống của quốc gia này.
Phiên tòa xử ông Phan Vân Bách diễn ra đúng một tuần trước khi Tổng Bí thư Tô Lâm tới New York để dự Hội nghị Thượng đỉnh Tương lai của Liên Hiệp Quốc.
Tính từ giữa tháng Tám năm 2024, các tòa án ở Việt Nam đã xử và kết án ít nhất chín nhà hoạt động nhân quyền, những người đã vận động cho tự do ngôn luận và công bằng xã hội, trong đó có Nguyễn Chí Tuyến, Trần Văn Khanh và Nguyễn Vũ Bình. Tất cả đều bị kết án tù nhiều năm.
Phan Vân Bách đã vận động cho các quyền dân sự và chính trị cơ bản ở Việt Nam trong hơn một thập niên qua. Ông từng tham gia các cuộc biểu tình công khai phản đối Bộ Luật An ninh Mạng hà khắc. Ông tham gia tuần hành phản đối Công ty Thép Formosa Hà Tĩnh, một doanh nghiệp Đài Loan đã xả chất thải độc xuống biển thuộc tỉnh Hà Tĩnh khiến hàng triệu con cá bị chết và hủy hoại sinh kế của các cộng đồng ngư dân hồi tháng Tư năm 2016.
Phan Vân Bách cũng công khai lên tiếng ủng hộ các nhà hoạt động thân hữu, trong đó có các nhà vận động nhân quyền nổi tiếng như Trần Huỳnh Duy Thức, Nguyễn Tường Thụy, Phạm Chí Thành, Lê Văn Dũng, Lê Trọng Hùng, Cấn Thị Thêu và Hoàng Đức Bình.
Tháng Ba năm 2016, Phan Vân Bách cố gắng ra tranh cử vào Quốc Hội với tư cách ứng viên độc lập, nhưng nỗ lực tự ứng cử của ông bị dập tắt ngay từ vòng đầu. Kể cả các ứng viên tự ứng cử cũng phải được Đảng Cộng sản cầm quyền phê duyệt. Tháng Năm năm 2021, Phan Vân Bách tẩy chay bầu cử với lý do không bảo đảm tính tự do và công bằng.
Từ năm 2017 đến 2018, Phan Vân Bách tham gia vào một kênh YouTube lấy tên là Chấn Hưng TV. Một nhóm các nhà hoạt động gồm có Lê Văn Dũng, Lê Trọng Hùng và một số người khác cùng nhau vận hành kênh cũng như chức năng phát trực tiếp trên Facebook để bình luận về các vấn đề chính trị xã hội. Họ phỏng vấn và đưa ra lời khuyên cho những người nông dân có nguy cơ bị trưng thu đất đai, và cho những người bị đàn áp hoặc chịu những bất công khác của chính quyền, trong đó có người mẹ của tử tù Hồ Duy Hải.
Những người thuyết trình như Phan Vân Bách cũng cung cấp thông tin về các quyền cơ bản và luật pháp cho khán giả của kênh, và phát miễn phí bản sao của Hiến pháp Việt Nam. Tháng Bảy năm 2018, Phan Vân Bách đại diện cho Chấn Hưng TV tới tỉnh Lâm Đồng để thăm hỏi một nhà hoạt động thân hữu, Đinh Văn Hải, người vừa bị hành hung sau khi tới thăm một cựu tù nhân chính trị. Đinh Văn Hải hiện đang phải thụ án năm năm tù vì phê phán chính quyền.
Vì tinh thần hoạt động đó, Phan Vân Bách đã nhiều lần bị công an sách nhiễu, đe dọa, câu lưu và thẩm vấn. Trong một bài phỏng vấn vào tháng Chín năm 2024 với Đài Á châu Tự do, vợ ông đã bày tỏ quan ngại nghiêm trọng về tình hình sức khỏe của ông trong tù. Bà nói rằng trong đợt thăm nuôi ngắn ngủi hồi tháng Sáu năm 2024, bà gần như “không nhận ra” chồng vì ông đã bị sụt gần 25 cân kể từ khi bị bắt hồi tháng Mười hai năm 2023.
“Phan Vân Bách chỉ có ‘tội’ duy nhất là kêu gọi chính quyền Việt Nam tôn trọng nhân quyền và chấm dứt đàn áp công dân mình,” bà Gossman nói. “Các đối tác thương mại của Việt Nam, bao gồm Hoa Kỳ, Liên minh châu Âu, Australia và Nhật Bản cần chấm dứt việc ngoảnh mặt làm ngơ trước những vi phạm của chính quyền Việt Nam.”
