(بیروت) – دیده‌بان حقوق بشر امروز گفت دستگیری اخیر منتقدان سرشناس به دست مقامات ایران بخشی از روند جدیدی از سرکوب مخالفت مسالمت‌آمیز است. مقامات در ۹ ژوییه ۲۰۲۲ مصطفی تاج‌زاده، منتقد اصلاح‌طلب، و دو کارگردان سینما، محمد رسول‌اف و مصطفی آل احمد را دستگیر کردند و در ۱۱ ژوییه با دستگیری جعفر پناهی، دیگر کارگردان سینما، به روند ادامه دادند.
تارا سپهری‌فر، پژوهشگر ارشد ایران در دیده‌بان حقوق بشر، گفت «حکومت ایران، ناتوان یا بی‌تمایل به رسیدگی به چندین چالش بسیار جدی که ایران با آنها مواجه است، به رفتار سرکوبگرانه دستگیری منتقدان محبوب بازگشته است». او ادامه داد «هیچ دلیلی وجود ندارد که فکر کنیم که دستگیری‌های اخیر چیزی جز حرکتی با هدف بازدارندگی از عصبانیت مردمی از ناکامی‌های گسترده دولتی است».
فخرالسادات محتشمی‌پور، همسر تاج‌زاده، در حساب اینستاگرامش نوشت که مأموران سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی او را در ساعت یازده و نیم شب نهم ژوییه در منزلش دستگیر کردند. خبرگزاری فارس که به دستگاه‌های امنیتی ایران نزدیک است، در ۹ ژوییه خبر داد که تاج‌زاده، معاون سابق وزیر کشور، به اتهام «اجتماع و تبانی جهت اقدام علیه امنیت کشور» و «نشر اکاذیب جهت تشویش اذهان عمومی» دستگیر شده است.
خبرگزاری دولتی ایرنا رسول‌اف و آل احمد را به جمع‌آوری امضا برای بیانیه پشتیبانی از اعتراضاتی متهم کرد که پس از فروپاشی ساختمانی در شهر آبادان در استان خوزستان در ۲۳ ماه مه و منجر به بیش از ۴۰ مرگ خواهان پاسخگویی شده بودند.
مقامات پیش از این چندین بار رسول‌اف، منتقد صریح و فیلمسازی که بارها برنده جوایزی شده است، را به خاطر کارهایش تحت پیگرد قرار داده‌اند. آخرین بار در سال ۲۰۲۰ دادگاهی او را به خاطر محتوای فیلم‌هایش به اتهام «تبلیغ علیه نظام» به یک سال زندان و دو سال ممنوعیت از ساخت فیلم محکوم کرد.
در ۱۱ ژوییه، خبرگزاری مهر، متعلق به سازمان تبلیغات اسلامی، خبر داد که پناهی، یک کارگردان برجسته دیگر، پس از مراجعه به دادستانی تهران برای کسب اطلاع از بازداشت رسول‌اف دستگیر شده است.
مقامات پیش از این تاج‌زاده را در ۱۳ ژوئن ۲۰۰۹، بلافاصله پس از انتخابات مورد اختلاف ریاست جمهوری منجر به اعتراضات گسترده دستگیر کرده بودند. دادگاهی او را به اتهام «تبانی و اجتماع جهت اقدام علیه امنیت کشور» به شش سال زندان محکوم کرد. او در ژوئن ۲۰۱۶ آزاد شد.
دستگیری‌های اخیر بخشی از سرکوبی هستند که از ماه مه و همزمان با بدتر شدن شرایط اقتصادی و بن بست ظاهری در احیای توافق هسته‌ای جامعه بین‌المللی با ایران، متوجه مخالفت مسالمت‌آمیز شده است. مقامات بیش از دوازده فعال، از جمله نرگس محمدی، سعید مدنی، کیوان صمیمی، محمد حبیبی، و رضا شهابی را دستگیر و محاکمه کرده‌اند و به زندان بازگردانده‌اند. تنها در هفته آخر ژوئن مقامات چندین روزنامه‌نگار و فعال از جمله ویدا ربانی، احمد رضا حائری، امیر سالار داودی، و مسعود باستانی را دستگیر، محکوم، یا احضار کرده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر گفت مقامات ایران باید سرکوب علیه مخالفت را پایان دهند، و افراد بازداشت‌شده به خاطر فعالیت مسالمت‌آمیز و انتقاد از حکومت را آزاد کنند.
