(بیروت) – دیده‌بان حقوق بشر امروز گفت بر اساس گزارش‌ها مقامات ایران در ماه بعد از انتخابات اخیر در ژوئن ۲۰۲۴ حداقل ۸۷ نفر را اعدام کرده‌اند. رضا رسایی (غلامرضا)، مرد کرد دستگیرشده در جریان اعتراضات سراسری «زن، زندگی، آزادی» سال ۲۰۲۲ پس از مرگ مهسا امینی (ژینا) ۲۲ ساله در حبس، از جمله افراد اعدام‌شده بود.
گروه غیردولتی حقوق بشر ایران خبر داد که علاوه بر سیل اعدام‌های پساانتخاباتی، مقامات در بامداد ۷ اوت در دو زندان دست به اعدام دسته‌جمعی ۲۹ نفر زدند. ۲۶ نفر در زندان قزل حصار و ۳ نفر در زندان مرکزی کرج اعدام شدند. افراد اعدام‌شده شامل ۱۷ نفر محکوم به اعدام به خاطر «قتل عمد»، هفت نفر به خاطر اتهامات مرتبط با مواد مخدر، و دو تبعه افغانستان به خاطر «تجاوز» می‌شدند. دیده‌بان حقوق بشر برای سالیان متمادی نقض‌های جدی دادرسی عادلانه و محاکمات نامصفانه در دادگاه‌های ایران را مستند کرده است.
ناهید نقشبندی، سرپرست پژوهشگری خاورمیانه در دیده‌بان حقوق بشر، گفت «مقامات ایران در حالی که انتخابات اخیر خود را به اسم تغییر واقعی در بوق و کرنا می‌کنند، مشغول اجرای زنجیره‌ای از اعدام‌های فاحش هستند». او اضافه کرد «مسعود پزشکیان، رییس جمهور جدید ایران، رای معنادار بودن شعارهای تبلیغاتی خود باید فوراً مداخله کند تا احکام اعدام موجود را برگرداند، مجازات اعدام را متوقف کند، و گام‌هایی برای اصلاح قوه قضاییه بردارد».
حکومت ایران برای مدت‌ها دست به استفاده گسترده از مجازات اعدام زده است، از جمله در پاسخ به اعتراضاتی که افراد تحت پیگرد و اعدام‌شده در آن حال اجرای حق بنیادین خود به آزادی بیان و تجمع مسالمت‌آمیز بوده‌اند. دیده‌بان حقوق بشر، به علت ظالمانه بودن ذاتی مجازات اعدام با استفاده از آن در هر شرایطی مخالف است. خبرگزاری فعالان حقوق بشر (هرانا) خبر داد که مقامات در روز ۶ اوت رسایی را بدون اطلاع قبلی به خانواده‌اش یا ملاقات آخر با آنها در زندان کرمانشاه اعدام کردند. رسایی، ۳۴ ساله، یک عضو اقلیت مذهبی یارسان از شهرستان صحنه در استان کرمانشاه بود. رسایی در ۲۴ نوامبر ۲۰۲۲ در شهریار در استان تهران دستگیر، و پس از بازجویی به زندان دیزل آباد منتقل شد.
او با ادعای نقش داشتن در «قتل عمد» نادر بیرامی، رییس سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در صحنه، به مرگ محکوم شد. حکم در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ پس از رد درخواست رسایی برای محاکمه محدد به دست دیوان عالی، تأیید شد.
بی‌بی‌سی فارسی خبر داد که در روز ۶ اوت، بند زنان زندان اوین که برای ماه‌ها در کارزار اعتراضی «نه به اعدام» ایفای نقش کرده است، پس از اعدام رسایی نیز صحنه اعتراض شد. پرسنل امنیتی زندان با حمله به زنان معترض پاسخ دادند، و خبرها حاکی از این هستند که پرسنل امنیتی بسیاری از زندانیان را مورد ضرب و شتم قرار دادند که در بعضی موارد منجر به حمله عصبی شده است. این گروه گفت که نرگس محمدی، برنده جایزه صلح نوبل، در میان افراد مجروح‌شده بود و مأموران امنیتی چندین بار با مشت به قفسه سینه او وارد کردند. محمدی دچار حمله تنفسی و درد در ناحیه سینه شده، و در حیاط زندان روی زمین می‌افتد.
مقامات امنیتی در ماه‌های اخیر عده قابل توجهی از افراد از اقلیت‌های قومی و مذهبی را به اعدام محکوم کرده‌اند. هرانا در ۸ اوت خبر داد که دیوان عالی حکم مرگ شش زندان سیاسی در زندان وکیل آباد در شهر مشهد را تأیید کرده است. هرانا گفت دادگاه انقلاب مشهد در ژوییه ۲۰۲۳ مالک علی فدایی نسب، فرهاد شاکری، عیسی عیدمحمدی، عبدالحکیم عظیم گرگیج، عبدالرحمن گرگیج، و تاج محمد خرمالی را به اتهام «بغی» از طریق عضویت در گروه سلفی حزب الفرقان و جبهه همبستگی ملی اهل سنت ایران به اعدام محکوم کرد. در روز چهارم ژوییه دادگاه انقلاب شریفه محمدی، فعال کارگری، را به اتهام «بغی» و ادعای عضویت او در یک گروه اپوزیسیون به اعدام محکوم کرد. هرانا خبر داد که در ۲۳ ژوییه، شعبه ۲۶ دادگاه انقلاب تهران پخشان عزیزی، زندانی سیاسی کرد، را با ادعای عضویت او در گروه‌های اپوزیسیون به اعدام محکوم کرد.
هرانا خبر داد که مقامات عزیزی، اهل مهاباد، را در روز چهارم اوت ۲۰۲۳ در تهران دستگیر کرده و در بند ۲۰۹ زندان اوین نگاه داشتند. آنها برای چهار ماه به او اجازه دسترسی به وکیل و ملاقات با خانواده ندادند و سپس او را به بند زنان منتقل کردند. عزیزی، که سابقه دستگیری دارد، پیش از این در سال ۲۰۰۹ برای چهار ماه بازداشت و سپس با وثیقه آزاد شد. رادیو زمانه خبر داد که یک فعال سیاسی کرد دیگر، وریشه مرادی، که متهم به «بغی» است، در چهارم اوت در محاکمه خودش شرکت نکرد. او در نامه‌ای از زندان اوین گفت که در همبستگی با زندانیان در صف اعدام، محمدی و عزیزی، در جلسه دادگاه شرکت نخواهد کرد. او گفت «چنین دادگاهی که حکم عادلانه‌ای در آن صادر نمی‌گردد را به رسمیت نمی‌شناسد. من را به جرم زن بودن، کورد بودن و جستجوگر حیات آزاد به بغی متهم کردند».
شبکه حقوق بشر کردستان گفت مأموران اطلاعاتی مرادی، عضو «جامعه زنان آزاد شرق کردستان» را در روز اول ماه اوت ۲۰۲۳ در کرمانشاه دستگیر کردند. به گفته این شبکه او با فشار و تهدید برای انجام اعترافات اجباری مواجه بوده است. در ۲۶ دسامبر ۲۰۲۳ پس از پنج ماه حبس انفرادی او به بند زنان زندان اوین منتقل شد. این شبکه گفت او همچنان از حق تماس تلفنی و ملاقات با خانواده‌اش محروم است.
حقوق بشر ایران گزارش کرد که مقامات ایران در شش ماه اول سال ۲۰۲۴ دست به اعدام ۲۴۹ نفر زده‌اند که ۱۴۷ نفر آنها با اتهامات مرتبط با مواد مخدر به اعدام محکوم شده بودند. عفو بین‌الملل نیز خبر داد که ایران با ۸۵۳ اعدام، مسئول ۷۴ درصد تمام اعدام‌های ثبت‌شده در جهان بوده است. این اعدام‌ها به شکلی نامتناسب اقلیت قومی بلوچ ایران را هدف گرفته‌اند که تنها ۵ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند اما سهمی ۲۰ درصدی در اعدام‌های ثبت‌شده دارند. علاوه بر این، حداقل ۲۴ زن و ۵ نفر که در زمان ارتکاب جرم ادعایی کودک بوده‌اند در میان اعدام‌شدگان بوده‌اند.
نقشبندی گفت «استفاده ایران از مجازات اعدام به عنوان ابزار تهدید، پس از محاکمات غیرمنصفانه، به ویژه علیه افرادی که خواهان اصلاح حکومت هستند، نشانگر سوء استفاده‌ای هراسناک از قدرت هستند». او اضافه کرد «دیگر کشورها، مخصوصاً کشورهایی که با ایران تعامل دارند، باید این رویه غیرانسانی را محکوم کرده و خواهان توقف فوری اعدام‌ها شوند».
